Od samego swojego powstania kino wydawało się magiczne. W zadziwiający sposób zostało wynalezione i udoskonalone przez wielu ludzi pracujących niezależnie od siebie w różnych częściach świata. Od początku budziło też emocje – pierwsi widzowie krzyczeli, widząc poruszające się na ekranie obrazy.
Kino wnosi magię w życie bardzo wielu z nas.
Od zawsze wnosi ją w moje. W ciemności kinowej sali wyczarowuje beztroski śmiech, wciąga w pełną napięcia opowieść, zaprasza do przygody, budzi wzruszenie. Zawsze było częscią mojego życia, dorastając w Polsce, oglądałam pasjami filmy polskie i zagraniczne.
Niekiedy dni upływały mi na oglądaniu jednego filmu po drugim, zaczytywaniu się w książkach o kinie, na zanurzaniu się w ten niesamowity świat ruchomych obrazów i ich historii. Kiedy zostałam autorką haseł w Wikipedii, moje dwie pasje splotły się ze sobą – teraz już nie tylko oglądałam filmy, ale też tworzyłam i rozbudowywałam hasła i przeczesywałam źródła w poszukiwaniu informacji.
Chciałabym podzielić się z Wami moją wiedzą i pasją, opowiadając wam o dwóch ważnych dla mnie filmach. Jednym sławnym i jednym mniej znanym. Powiedzmy, że będzie to taki podwójny zestaw pt. “Wikipedia idzie do kina”. Potrzebne źródła. I popcorn!
Brzdąc (1921)
Zapowiadany jako historia do śmiechu i (być może) łez “Brzdąc” (1921) był pierwszym pełnometrażowym filmem Charliego Chaplina. I jednym z arcydzieł kina niemego. Ta historia małego chłopca, porzuconego przez biedną, zdesperowaną matkę, odnalezionego i wychowanego przez Trampa, wyrosła z biografii swojego twórcy. Tworząc ją, Chaplin wrócił do własnego dzieciństwa, którego codziennością było doświadczenie biedy, przestępczości, surowej nieczułości władzy i instytucji, które w zamierzeniu powinny być opiekuńcze. I być może to ten autobiograficzny pierwiastek powoduje, że Brzdąc w tak niezwykły sposób łączy ściskające za serce wzruszenie, z beztroskim śmiechem. I śmiałam się – podobnie jak widzowie o dwa pokolenia wcześniejsi – obserwując jak Tramp (jednocześnie wzruszający i zabawny w swoich absurdalnych staraniach) ze sznurków, dzbanka i krzesła konstruuje zmyślny wynalazek, mający odciążyć go nieco w opiece nad dzieckiem.
Tym, co uruchamia wiele z filmowych emocji jest niezwykle dojrzała gra dziecięcego aktora, Jackiego Coogana, wcielającego się w rolę małego towarzysza Trampa. Tym filmem Coogan otworzył karierę aktorską, która miała trwać całe jego życie (z biegiem lat uroczy chłopiec z Brzdąca stał się Wujkiem Festerem z kręconego w latach 60. serialu telewizyjnego o rodzinie Addamsów). Aktor zasłynął również jako inspiracja do stworzenia tzw. Coogan act, pierwszego prawa chroniącego interesy nieletnich aktorów.
I choć wiele osób może myśleć, że filmy nieme to zapomniane starocie, statystyki Wikipedii dowodzą, że nie dotyczy to Brzdąca. Hasło o tym filmie istnieje w niemal 40 wersjach językowych internetowej encyklopedii (wliczając w to wersję ukraińską, w której wyróżnione zostało statusem Dobrego Artykułu) i czytane jest przez tysiące osób dziennie. A jeśli podczas lektury tej notki zainteresowaliście się filmem, to na pewno ucieszycie się na wieść, że w zasobach Wikimedia Commons znajdziecie wspaniałe kadry z filmu (w tym kadr z być może najbardziej wzruszającej sceny filmowej w historii kina – sceny, w której pracownicy opieki społecznej odbierają małego chłopca jego opiekunowi i przyjacielowi). Ba, znajdziecie tam nawet cały film. Możecie go więc obejrzeć, poczuć wszystkie emocje, jakie może on budzić i użyć tego, jako motywacji do wzbogacenia hasła w Waszej wersji językowej Wikipedii.
.jpg){kind=link}
Pociąg (1959)
Choć znacznie mniej znany, Pociąg należy do najlepszych polskich filmów. Jego akcja rozgrywa się w zatłoczonym pociągu nocnym na Hel. Początkowo wydaje się, że mamy do czynienia z thrillerem, o gęstej, niemal hitchcockowskiej atmosferze. Prasa donosi o zbiegłym mordercy żony, a widz nabiera przekonania, że ukrywa się on pośród pasażerów. Prędko okazuje się, że ten kryminalny wątek (ukrywający się przestępca, śledztwo, pościg), nie jest tym, co najważniejsze w filmie Kawalerowicza. Niczym widoki za oknem pędzącego pociągu, minuta po minucie, przed naszymi oczami rozwijają się historie kolejnych pasażerów, z których każdy (zaniedbana żona, konduktorka w średnim wieku, były więzień obozu koncentracyjnego, stary ksiądz), dźwiga swoją własną odmianę samotności. Osią fabuły stają się historie Jerzego i Marty, nieznajomych, których – choć spragnieni są samotności – przypadek zmusza do dzielenia przedziału sypialnego. Ta, początkowo niechciana, bliskość staje się szansą na ujawnienie mrocznych sekretów, które każde z nich skrywa. I (być może) na jakąś gorzką nadzieję. Nikt nie chce kochać, wszyscy chcą być kochani, mówi Marta. Film, zwodząc nas obietnicą thrillera, prowadzi nas na spotkanie z naszymi własnymi tęsknotami, nadziejami i wrażliwością.
Wielką siłą filmu są grający w nim aktorzy, jedni z najlepszych w polskiej kinematografii – Leon Niemczyk i Zbigniew Cybulski (ten drugi, nazywany niekiedy polskim Jamesem Deanem zginie pod kołami pociągu parę lat po filmie Kawalerowicza). Jego atmosferę współtworzy też wspaniała muzyka jazzowa (w tym hipnotyzująca wokaliza Wandy Warskiej) oraz przepiękne zdjęcia. I choć Pociąg Kawalerowicza jest pod tak wieloma względami niezwykły, wciąż jeszcze brakuje o nim haseł w wielu wersjach językowych Wikipedii.
Obejrzyjcie go, poczujcie go i zaprzyjaźnijcie z nim. Niech zainspiruje was do wzbogacenia hasła w Waszej wersji językowej Wikipedii.
A jakie są Wasze ulubione bardziej- i mniej znane filmy? Opowiedzcie nam o nich w podwójnej notce “Wikipedia idzie do kina”
Natalia Szafran-Kozakowska, Wikimedia Polska