Wikimedia kontra NSA: Wikimedia Foundation pozywa NSA za masową inwigilację internautów

Sprawiedliwość dzierżąca wagę i miecz we Frankfurcie nad Menem

Zdjęcie: Roland Meinecke, licencja Free Art License.

Dziś Wikimedia Foundation złożyła pozew przeciwko National Security Agency (NSA) oraz Departamentowi Sprawiedliwości Stanów Zjednoczonych[1]. Pozew odnosi się do prowadzonego przez NSA programu masowej inwigilacji obywateli, w szczególności zakrojonego na szeroką skalę przeszukiwania i przechwytywania komunikacji w Internecie, na poziomie infrastruktury. Złożenie pozwu przez Fundację ma na celu zakończenie tego programu masowego podsłuchu, by można było chronić prawa naszych użytkowników na całym świecie. Pozew poparło dziewięć innych organizacji[2], zaś nasze cele reprezentowane są przez organizację American Civil Liberties Union (ACLU). (Po złożeniu pozwu informacje na tej stronie zostaną uaktualnione.)

Prywatność jest podstawą wolności osobistych. Prawo do niej jest niezbywalne i stanowi fundament prawa do wolności słowa i zgromadzeń. Wspólnie te trzy zasady pozwalają na dociekanie, dialog i tworzenie, a tym samym stanowią podstawę wizji Wikimedia Foundation, która dąży do dania każdemu człowiekowi możliwości uczestniczenia w zbieraniu sumy ludzkiej wiedzy. Jeśli te wolności są zagrożone, pod znakiem zapytania stoi nasza misja. Jeśli każdy przed wyszukiwaniem informacji ogląda się przez ramię, zastanawia się przed zmodyfikowaniem kontrowersyjnego artykułu, czy nie dzieli się zweryfikowanymi lecz niepopularnymi informacjami, ruch Wikimedia i cały świat ponoszą stratę.

Gdy w roku 2013 światło dzienne ujrzały informacje o szeroko zakrojonych działaniach NSA, społeczność ruchu Wikimedia poczuła się w sposób uzasadniony zaniepokojona. W roku 2014 Wikimedia Foundation podjęła z ACLU rozmowy na temat możliwości wytoczenia pozwu przeciwko NSA i innym instytucjom z ramienia samej Fundacji, jej pracowników i użytkowników jej projektów.

Kwestionujemy nasłuchiwanie przez NSA komunikacji elektronicznej na mocy poprawki wprowadzonej w roku 2008 do ustawy Foreign Intelligence Surveillance Act (FAA). Pozwala ona na wnikanie w infrastrukturę szkieletową Internetu i przechwytywanie komunikacji prowadzonej z podmiotami spoza USA. FAA zezwala na zbieranie danych o prowadzonej komunikacji, jeśli odpowiadają one szeroko definiowanej grupie obcych informacji wywiadowczych, w tym prawie wszystkich informacji mogących mieć potencjalny związek z bezpieczeństwem narodowym lub stosunkami międzynarodowymi. Program działa na szeroką skalę, a skutkiem tego przechwytuje dane niezwiązane z jego celem, czasami też dane o zasięgu jedynie krajowym (na terenie USA). W tej kategorii mieści się komunikacja prowadzona przez naszych pracowników i użytkowników.

Jak powiedziała Lila Tretikov, Dyrektor Wykonawczy WIkimedia Foundation, „Ingerując w szkielet Internetu, NSA nadweręża szkielet demokracji (…) Wikipedia oparta jest na idei wolności wyrażania się, dociekania i informacji. Naruszając prywatność naszych użytkowników, NSA zagraża wolności intelektualnej, która stoi w centralnym punkcie ludzkiej zdolności do tworzenia i pojmowania wiedzy.”

NSA interpretuje ustawę FAA jako dającą wolna rękę w ustalaniu tego, co jest zagrożeniem, identyfikowaniu zagrożeń i monitorowaniu użytkowników, platform wymiany informacji i infrastruktury sieciowej bez przywiązywania większej wagi do przyczyn nasłuchiwania i kalibru działań w odniesieniu do skutków. Sądzimy, że aktualne praktyki NSA znacznie przekraczają już szerokie uprawnienia nadane przez Kongres USA w ustawie FAA. Co więcej, uważamy, że praktyki NSA stoją w sprzeczności z pierwszą poprawką do Konstytucji Stanów Zjednoczonych, gwarantującą wolność wypowiedzi i zrzeszania się, jak też czwartą poprawką do Konstytucji Stanów Zjednoczonych, chroniącą obywateli przed nieuzasadnionymi przeszukaniami i zatrzymaniami.

Co więcej, uważamy, że działania NSA i ograniczony ich przegląd ze strony systemu prawnego naruszają postanowienia artykułu 3 Konstytucji Stanów Zjednoczonych. Do rozpatrywania wniosków związanych z wywiadem zagranicznym, jak też inwigilacji, uprawniony jest specjalizowany Sąd Nadzoru Wywiadu Stanów Zjednoczonych (United States Foreign Intelligence Surveillance Court, FISC). W myśl prawa amerykańskiego, rolą sądów jest rozstrzyganie spraw i kontrowersji, nie zaś wydawanie opinii o charakterze doradczym czy interpretowanie sytuacji hipotetycznych. W kontekście podsłuchiwania na szczeblu infrastruktury, postępowania FISC nie są już „sprawami”. Nie występuje w nich ani strona przeciwna ani „kontrowersja”. FISC dokonuje jedynie przeglądu prawomocności proponowanych procedur rządowych, co stanowi działalność doradczą, która miała być ograniczana przez 3. poprawkę do Konstytucji USA.

W roku 2013 Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych oddalił wniosek w sprawie FAA w postępowaniu Clapper vs. Amnesty International USA, z uwagi na fakt, że żadna ze stron nie poniosła uszczerbku, co jest w prawie amerykańskim ważnym pojęciem (pozew złożyć może jedynie strona, która udowodni, że poniosła faktyczną stratę). Ujawnione materiały z podsłuchiwania obywateli w roku 2013 zawierały slajd z tajnej prezentacji NSA, bezpośrednio wymieniający Wikipedię wraz z jej znakiem towarowym. Pokazane wtedy materiały udowodniły, że organy rządowe podsłuchiwały działalność w Wikipedii, śledząc jej użytkowników, uważamy, że w sposób wystarczający wykazaliśmy poniesioną przez nas szkodę.

Wikipedia jest największym współtworzonym przez ludzi, wolnym zasobem wiedzy w historii ludzkości. Przedstawia sobą to, co społeczeństwa mogą osiągnąć pozostając otwartymi na możliwości współpracy i odrzucając lęk. W ciągu czternastu lat wikimedianie napisali ponad 34 miliony artykułów w 288 językach. Co miesiąc do zebranej przez nich wiedzy dostęp ma prawie pół miliarda ludzi zamieszkujących prawie każdy kraj na Ziemi. Pracująca z poświęceniem globalna społeczność użytkowników jednoczy się w swej pasji rozpowszechniania wiedzy, swej ciekawości i poszanowaniu prywatności oraz wolności wyrażania się, dzięki którym Wikipedia może istnieć. Pozew składamy w imieniu wszystkich członków tej społeczności.

Więcej informacji znajduje się w wypowiedzi założyciela Wikipedii Jimmy’ego Walesa oraz Lili Tretikov, dyrektor wykonawczej Wikimedia Foundation, Stop Spying on Wikipedia Users, w wydaniu The New York Timesa z 10 marca 2015[3].

Michelle Paulson, główny doradca prawny, Wikimedia Foundation *

Geoff Brigham, doradca prawny, Wikimedia Foundation

*Wikimedia Foundation wraz ze współoskarżycielami reprezentowana jest przez American Civil Liberties Union (ACLU). Dziękujemy w szczególności Patrickowi Toomeyowi, Ashley Gorski i Danielowi Kahnowi Gillmorowi za ich pracę i poświęcenie przy przygotowywaniu pozwu.

Przypisy

  1. [1] Niektóre inne osoby przeciwko którym kierowany jest pozew to Michael S. Rogers jako dyrektor NSA i przewodniczący Centralnych Służb Bezpieczeństwa USA; biuro Narodowych Służb Wywiadowczych USA; James R. Clapper jako Dyrektor Narodowych Służb Wywiadowczych; Eric Holder jako prokurator Generalny Stanów Zjednoczonych.
  2. [2] Dziś dumnie prezentujemy nasz pozew wraz z międzynarodową grupą organizacji o szerokim zakresie poglądów, w tym The National Association of Criminal Defense Lawyers, Human Rights Watch, Amnesty International USA, Pen American Center, Global Fund for Women, The Nation Magazine, The Rutherford Institute, czy Washington Office on Latin America. Wierzymy, że szeroka perspektywa współuczestników pozwu pokazuje, ze obrona prywatności i wolności wyrażania się oraz zrzeszania się nie da się zdefiniować ideologicznie.
  3. [3] Więcej na temat naszego sprzeciwu wobec szeroko prowadzonym akcjom podsłuchowym znaleźć można w poprzednich wpisach na blogu na temat PRISM, protestu przeciwko masowej inwigilacji internautów i przejrzystości w stosowaniu podsłuchów.