नेपालले पाइलट विकिपीडिया शिक्षा कार्यक्रम सुरुवात गर्यो

नेपाली विकिपीडियाको एक महान इतिहास छ । २००२ मा, अंग्रेजी विकिपीडिया को स्थापनाको १ वर्ष पछि, नेपाली विकिपीडियाको गठन भएको हो, तर जुन रुप र रफ्तारले यात्रा अघाडि वढ्नु पर्ने हो, त्यो हुन सकेन । ११ वर्ष पछि, २०१३ मा नेपाली विकिमिडिया प्रयोगकर्ता समुहको (युजर ग्रुप) पहिचान पायो, र आधिकारिक समुहको पहिलो खुड्किलोहरुको मध्ये एक विकिमिडिया शिक्षा पाइलट कार्यक्रम नेपालमा गर्नु थियो । यो त्यति सजिलो थिएन, किनभने हामी सँग विश्वविधालयमा कुनै प्रकारको पहिलै स्थािपित सस्था थिएन तर हाम्रो पाइलट सफल भयो ।

सर्व प्रथम, हामी हाम्रो पायलट कोर्सको लागि इउटा उपयुक्त शैक्षिक साथी हेरेका थियौ । हामीले कलेज छान्न न्यूनतम संसाधनको सबैलाई स्वीकार्य हुने मापडण्ड बनायौ जस अनतर्गत व्यक्तिगत मशीन (कंप्यूटर / ल्यापटप)​​ को व्यवस्ता, इंटरनेटको उपलब्धता, बिजुली बैकअप र उपलब्ध आवश्यक समय छ । हामीले केहि शैक्षिक सस्थासँग कुरा गरेका थियौ र काठमांडौमा अंततः इस्लिंगटन कलेजलाई छान्यौँ ।

विकिपिडिया शिक्षाको यात्रा लगभग १५० विधार्थीहरुको अरिन्टेसनबाट भयो, जहाँ विकिपीडिया के हो र विकिपीडिया शिक्षा कार्यक्रमको पृष्ठभूमिमा छलफल गरेका थियौँ । हामी हाम्रो पायलट कार्यक्रममा भाग लिनको लागि एक दर्ता फार्म वितरित गरियो, र त्यो फर्म भर्नेबाट ५० जनालाई छान्यौँ । यी छानिएका ५० विधार्थीहरुलाई विकिपीडिया सँग अधिक परिचित गराउनको लागि एक तीन दिवसीय प्रशिक्षणमा सम्लग्न गरायौँ । उक्त प्रशिक्षणमा उनहरुको रुचि र प्रदर्शनको आधारमा हामीले नेपालमा पहिलो विकिपीडिया शिक्षा पायलट कार्यक्रमको लागि भनेर २५ अंतिम विधार्थीहरु छान्यौँ । हामीले चयन गरेका २५ विधार्थीहरु विकिपीडियामा लेख लेख्नकालागि १२ हप्ताको काम पूरा गर्ने मानिएको थियो ।

हामी प्रतयक हप्ता दुई वटा कक्षा (सोमवार र वुधवार)अनुसूचित गरेका थियौ । हामी विकिको मुल कुरा, विकिपिडियामा लेख लेख्न चाहिने क्षमता, र फ्रि लाईसेन्स र कपिराईटको बुझाईहरु पढाएर सुरुवात गरेका थियौँ। केहि हप्ता पछि, मुख्य कार्यको सुरुवात भयो । विधार्थीहरु समुह वा जोडिमा काम गर्न थाले, जहाँ उनिहरु कलेज नजिकको कुनै स्थान छानेर त्यसलाई शिर्षक बनाएर लेख लेख्न थाले । विधार्थीहरु आफुले रोजेको स्थानमा गएर त्यस सम्वनधित जानकारी बटुल्ने। त्यसको फोटो खिच्ने र आवश्यक अनुसन्धान गर्ने काम गरे । त्यस पछि विधार्थीहरु मिलेर लेख वनाउन थाले ।

यो तरिकाले विधार्थीहरुमा एउटा राम्रो स्तरको आत्मविश्वास दियो साथै उनीहरुलाई कसरी लेख्ने, कसरी पत्ता लगाउने, कसरी सहकार्य गर्ने भन्ने जस्ता महत्वपुर्ण कुराहरु सिकायो । यहाँ उनीहरुले नै बनाएको केहि लेखहरु छन :

दोस्रो चरणमा, शिक्षकहरु विधार्थीहरुलाई पुन: एउटा नयाँ लेख लेख्न भने तर यो पटक हरेक विधार्थीले एकलै लेख्नु पर्ने थियो । लेखको शिर्षक छान्ने तर्क भने यो पटक विधार्थीलाई जे कुरामा अनुरक्त अर्थात रुचि छ त्यही कुरामा लेख्नु पर्छ तर उक्त लेख विकिपिडियामा कुनै पनि भाषामा पहिले नै रहेको हुनुहुदैन थियो । छिट्टै नै सबैजना आफ्नो लेखमा काम गर्न थाले । १२ हप्ताको कक्षामा हरेक दिन फरक फरक शिर्षकमा अध्यापन गराइन्थयो, कहिले रिफरेन्स कसरि हाल्ने, कसरी ईन्फोबक्स राख्ने, कसरी निष्पक्षता गराउने जस्तो शिर्षकमा पढाई हुन्थ्यो । केहि उत्क्रिट लेखहरु :

तेस्रो चरणमा, सबै विधार्थीहरु सँगै काम गर्नु पर्ने थियो, हामीले सबैलाई स्वकार्य साझा रुचिको शिर्षक पशुपति छान्यौँ, विश्व सम्पदा सुचिक्रित यो क्षेत्र नेपालीहरु माझँ एकदमै प्रसिद्ध र प्रनिषि्ठित मनिन्छ । पशुपति विकाश कोषका सदस्य सचिवले आफ्नो व्यस्त समयबाट १ घण्टा निकलेर पशुपतिको ऐतिहासिक महत्व एवँ विकाश र वर्तमान अवस्थाको बारेमा जानाकारी गराउनु भयो साथमा उहाँले अरु वढी जानाकारी र रिफरेन्सको लागि आफुले प्रकासन गरेको पशुपति सम्बन्धि २ पुस्तक उपहार दिनु भयो । उक्त छलफल पछि त्यस क्षेत्रको अवलोकन र वर्णनका निमि्ति २ जाना कर्मचारी पनि उपलब्ध गराएर सहयोग गर्नु भयो । पछि सबै विधार्थीहरु मिलेर लेख पनि तयार गरे । पशुपतिनाथ मन्दिर.

केहि लेखहरु पनि यहाँ छन : विकिपीडिया शिक्षा कार्यक्रम १

अन्तयमा, १५ विधार्थीहरुले यो कक्षामा के सिके र के बनाए भन्ने कुरा प्रसतुत गरे । मान्यता स्वरुप, हामीले विधार्थीको प्राप्ताङ्क सहितको प्रमाण पत्र र एक विषेश “विकिपिडिया ड्राईभिङ्ग लाईसेन्स” प्रदान गर्यौ । यो १५० जना विधार्थीदेखि १५ जना उतक्रिष्ट विधार्थीहरु सम्मको यात्रा थियो , साथमा मैले यो पनि भन्नु पर्छ यो हाम्रो टिमको लागि पनि महत्वपुर्ण सिकाई पनि थियो ।

ईस्लिङ्टनमा विकिपिडिया शिक्षा कार्यक्रममा सहभागिहरु

गएको हप्ता, हाम्रो कलेज प्रशासन सँग एउटा समीक्षा बैठक भएको थियो । हामी परिणाममा चर्चा गर्यौ, दुई पक्षको उपलब्धि, र हामी सबै यो कार्यक्रममा कसरी सुधार गर्न सक्छौ भनेर छलफल गर्यौ । १५ जना विधार्थीहरु अन्तयसम्म हुनु राम्रो हो तर हामीले केहिलाई गुमाएको भान पनि गर्यौ र त्यसैले हाम्रो अर्को काम भनेको यसको कारण पत्ता लगाउनु हो । हामीले अर्को पटकको लागि सबै भन्दा राम्रो अवस्थालाई अनुकरण गर्ने निधो भयो र साथमा “ट्रेन द ट्रेनर” लाई पनि लागु गर्ने योजना पनि भयो । यो अभ्यास पछि हामी अरु वढी आत्मविश्वासी भएका छौ र हाम्रो सिकाईलाई आगामी प्रयोग गर्न आतुर पनि छौ ।

प्रकाश न्यौपाने विकिमिडिया शिक्षा कर्यक्रम विकिमिडिया नेपाल

Archive notice: This is an archived post from blog.wikimedia.org, which operated under different editorial and content guidelines than Diff.